Tranzyt to pojęcie często spotykane w międzynarodowej logistyce i handlu, odnoszące się do przewozu towarów przez jedno lub więcej państw, zanim dotrą one do miejsca docelowego. Proces ten jest regulowany przez szereg przepisów celnych, które mają na celu zapewnienie, że towary przemieszczające się przez granice są odpowiednio monitorowane i zabezpieczone przed nielegalnym przemytem. W artykule omówimy, czym dokładnie jest tranzyt, jakie są jego rodzaje oraz jakie procedury tranzytowe obowiązują przedsiębiorców.
Czym jest tranzyt?
Tranzyt to przewóz towarów przez terytorium jednego lub więcej krajów bez konieczności płacenia ceł importowych w tych krajach, pod warunkiem że towary nie są przeznaczone do sprzedaży na tych rynkach. W praktyce, tranzyt pozwala na przemieszczanie towarów między różnymi miejscami docelowymi, które mogą znajdować się na przykład w różnych krajach członkowskich Unii Europejskiej (UE) lub poza nią.
Tranzyt można podzielić na dwa główne typy:
- Tranzyt wewnętrzny (T1) – dotyczy przewozu towarów nieunijnych pomiędzy różnymi punktami w obrębie UE, bez potrzeby płacenia ceł w krajach tranzytowych.
- Tranzyt zewnętrzny (T2) – obejmuje przewóz towarów unijnych przez kraje nienależące do UE lub odwrotnie.
Rodzaje procedur tranzytowych
W zależności od rodzaju towarów, ich wartości oraz krajów, przez które są one przewożone, mogą obowiązywać różne procedury tranzytowe. Do najważniejszych należą:
- Zwykła Procedura Tranzytowa – jest to podstawowa forma tranzytu, w której towary są przemieszczane pod nadzorem celnym, a przewoźnik zobowiązany jest do dostarczenia ich do urzędu celnego w miejscu przeznaczenia w nienaruszonym stanie.
- Wspólna Procedura Tranzytowa – stosowana głównie w UE oraz w krajach EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu), umożliwia przewóz towarów na uproszczonych zasadach między państwami członkowskimi.
- TIR (Transport International Routier) – międzynarodowy system tranzytowy, który umożliwia przewóz towarów przez wiele krajów na podstawie jednej deklaracji celnej i jednej opłaty celnej. System TIR jest szczególnie popularny w transporcie drogowym na długich dystansach.
- ATA Carnet – dokument stosowany głównie w przypadku czasowego przewozu towarów na targi, wystawy lub w celach komercyjnych. ATA Carnet pozwala na wielokrotne przekraczanie granic bez konieczności opłacania ceł.
Procedury tranzytowe – krok po kroku
- Przygotowanie Dokumentów: Przed rozpoczęciem tranzytu, przedsiębiorca musi przygotować odpowiednią dokumentację, taką jak zgłoszenie tranzytowe, dokumenty przewozowe (np. list przewozowy) oraz, w niektórych przypadkach, gwarancje finansowe.
- Zgłoszenie Tranzytowe: Towary muszą zostać zgłoszone do tranzytu w urzędzie celnym początkowym. W ramach tego zgłoszenia, urząd celny określa warunki przewozu oraz udziela zgody na rozpoczęcie tranzytu.
- Przewóz Towarów: Towary są przewożone do miejsca przeznaczenia pod nadzorem celnym. W trakcie tranzytu, mogą być stosowane plombowania kontenerów lub inne środki zabezpieczające.
- Rozliczenie Tranzytu: Po dotarciu do urzędu celnego w miejscu przeznaczenia, przedsiębiorca jest zobowiązany do przedstawienia towarów oraz odpowiednich dokumentów. Jeśli wszystko jest zgodne z przepisami, tranzyt zostaje zakończony.
- Kontrole Celne: W niektórych przypadkach, w trakcie tranzytu mogą być przeprowadzane kontrole celne, które mają na celu sprawdzenie, czy przewożone towary odpowiadają deklaracjom.
